عدم تسلیم یا تأخیر در ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، یکی از پرتکرارترین خطاهای مالیاتی کسب‌وکارهاست. نتیجه‌اش هم روشن است: جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده به‌علاوه‌ی جریمه دیرکرد پرداخت، که می‌تواند هزینه‌ها را چندبرابر کند. در این مقاله، به‌صورت دقیق، سازوکار جرایم، نحوه محاسبه، و شرایط بخشودگی جرایم مالیات بر ارزش افزوده را مرور می‌کنیم و در انتها، راهکارهای عملی برای کاهش ریسک‌ها می‌دهیم.
شما می‌توانید برای بررسی سریع وضعیتتان، برآورد جریمه و اقدام جهت بخشودگی، از مشاوره مالیاتی شرکت مدبران تهران کمک بگیرید، تنها کافیست با شماره‌های درج شده در سایت تماس حاصل کنید.
مالیات بر ارزش افزوده چیست و چرا باید اظهارنامه آن را ارسال کنیم؟
مالیات بر ارزش افزوده نوعی مالیات غیرمستقیم است که از مصرف‌کننده نهایی دریافت می‌شود، اما مسئول وصول و پرداخت آن، فروشنده یا ارائه‌دهنده خدمات است. در واقع، مودی نقش واسطه‌ای بین دولت و مصرف‌کننده دارد؛ مبلغ مالیات را از خریدار دریافت می‌کند و موظف است در پایان هر فصل، از طریق اظهارنامه ارزش افزوده آن را به سازمان امور مالیاتی اعلام و پرداخت کند.
ارسال این اظهارنامه، فقط یک وظیفه اداری نیست؛ پایه‌ی محاسبه‌ی مالیات و معیار عملکرد شفاف کسب‌وکار به شمار می‌آید. نادیده گرفتن آن، حتی برای دوره‌هایی که فعالیتی نداشتید، باعث صدور برگ جریمه و محرومیت از مزایای بخشودگی خواهد شد.
بیشتر بخوانید: جریمه عدم ارائه اظهارنامه چند درصد مالیات است؟
از چالش‌های مالیاتی پیشی بگیرید
برای دریافت مشاوره مالیاتی تخصصی و برآورد دقیق هزینه‌های خدمات، همین حالا با مدبران تهران تماس بگیرید.
از چالش‌های مالیاتی پیشی بگیرید…
برای دریافت مشاوره مالیاتی تخصصی و برآورد دقیق هزینه‌های خدمات، همین حالا با مدبران تهران تماس بگیرید.
مهلت ارسال اظهارنامه ارزش افزوده چقدر است؟
اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده باید به‌صورت فصلی و در مهلت قانونی مشخص‌شده ارسال شود. هر دوره مالیاتی سه‌ماهه است و مودیان موظف‌اند حداکثر تا ۱۵ روز پس از پایان هر فصل، اظهارنامه مربوط به آن دوره را از طریق سامانه my.tax.gov.ir ثبت و ارسال کنند.
برای مثال، مهلت ارسال اظهارنامه فصل بهار تا ۱۵ تیرماه است و تأخیر حتی یک روز پس از این تاریخ، به‌عنوان ارسال اظهارنامه ارزش افزوده خارج از موعد شناخته می‌شود. در چنین شرایطی، علاوه بر جریمه تأخیر در پرداخت مالیات، جریمه جداگانه‌ای بابت عدم تسلیم در موعد مقرر نیز در نظر گرفته می‌شود.
بهتر است ارسال اظهارنامه را به روزهای پایانی موکول نکنید؛ زیرا در صورت بروز خطا یا اختلال سامانه، مسئولیت تأخیر بر عهده مودی خواهد بود، نه سازمان مالیاتی.
جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده طبق قانون
قانون مالیات بر ارزش افزوده در مواد ۲۲ و ۲۳ به‌طور مشخص به موضوع جریمه‌ها پرداخته است. بر اساس این مواد، هرگونه عدم تسلیم اظهارنامه یا تأخیر در پرداخت مالیات و عوارض، مشمول جریمه‌هایی جداگانه می‌شود. هدف قانون‌گذار از تعیین این جرایم، الزام مودیان به رعایت نظم مالی و جلوگیری از فرار مالیاتی است.
به زبان ساده، اگر اظهارنامه را در موعد مقرر ارسال نکنید یا پرداخت مالیات را به تعویق بیندازید، با دو نوع جریمه روبه‌رو خواهید شد:
- جریمه عدم ارسال اظهارنامه، که معمولاً معادل ۵۰ درصد مالیات متعلق همان دوره است.
- جریمه تأخیر در پرداخت مالیات، که به‌صورت ماهانه و طبق ماده ۲۳ محاسبه می‌شود.
در ادامه، هرکدام از این مواد قانونی و جزئیات آن‌ها را بررسی می‌کنیم تا بدانید دقیقاً چه میزان جریمه در انتظار مؤدیان متخلف است.
ماده ۲۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده
ماده ۲۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، فهرست جرایمی را مشخص می‌کند که در صورت انجام ندادن وظایف قانونی مودی، اعمال می‌شود. یکی از مهم‌ترین بندهای این ماده مربوط به عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده است که جریمه آن ۵۰ درصد مالیات متعلق به همان دوره تعیین شده است.
اما این تنها مورد نیست. قانون برای تخلفات دیگر هم جرایم مشخصی در نظر گرفته است، از جمله:
– عدم ثبت‌نام در سامانه مؤدیان یا استفاده نکردن از پایانه فروشگاهی: جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مجموع فروش انجام‌شده یا بیست میلیون ریال، هرکدام که بیشتر باشد.
– عدم صدور صورتحساب الکترونیکی یا درج نادرست اطلاعات: جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ فروش بدون صورتحساب یا بیست میلیون ریال.
– عدم ارائه اسناد و دفاتر قانونی به مأموران مالیاتی: جریمه‌ای معادل ۲۵ درصد مالیات متعلق.
– کتمان قیمت واقعی کالا یا خدمات: جریمه‌ای معادل مابه‌التفاوت مالیات متعلق.
این ماده تأکید دارد که در صورت تکرار تخلف یا عدم همکاری با سازمان، امکان بخشودگی جریمه‌ها تا حداکثر ۵۰ درصد وجود دارد؛ مشروط بر اینکه مودی ثابت کند تخلف، خارج از اختیار او بوده است.
به بیان ساده، هرچه در زمان مقرر و با دقت بیشتری اظهارنامه و مدارک خود را ارائه دهید، احتمال بخشودگی و جلوگیری از جرایم سنگین بیشتر خواهد بود.
ماده ۲۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده
در ماده ۲۳، قانون‌گذار سراغ یکی از متداول‌ترین تخلفات رفته است: تأخیر در پرداخت مالیات و عوارض ارزش افزوده. بر اساس این ماده، اگر مودی مالیات خود را در موعد مقرر پرداخت نکند، باید بابت هر ماه تأخیر، ۲ درصد از مبلغ مالیات پرداخت‌نشده را به‌عنوان جریمه بپردازد.
محاسبه این جریمه به‌صورت ماهانه و تجمیعی انجام می‌شود؛ یعنی اگر مالیات چند دوره متوالی پرداخت نشده باشد، برای هر ماه تأخیر در هر دوره، جریمه جداگانه‌ای محاسبه خواهد شد. همچنین اگر تأخیر کمتر از یک ماه باشد، میزان جریمه به‌صورت روزشمار تعیین می‌شود.
برای مثال، فرض کنید مالیات قابل پرداخت شما ۴۰ میلیون تومان باشد و پرداخت آن را سه ماه به تأخیر انداخته‌اید:
۴۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰٫۰۲ × ۳ = ۲,۴۰۰,۰۰۰ تومان جریمه تأخیر
این جریمه علاوه بر جریمه مربوط به عدم تسلیم اظهارنامه است و به‌صورت جداگانه در برگ مطالبه مالیاتی درج می‌شود. بنابراین، حتی در صورت ارسال به‌موقع اظهارنامه، اگر پرداخت انجام نشود یا با تأخیر انجام شود، مشمول جریمه ماده ۲۳ خواهید شد.
نحوه محاسبه جریمه دیرکرد مالیات بر ارزش افزوده
جریمه دیرکرد مالیات بر ارزش افزوده، طبق ماده ۲۳، بر اساس مبلغ مالیات پرداخت‌نشده و مدت تأخیر در پرداخت محاسبه می‌شود. این جریمه از روز بعد از پایان مهلت قانونی تسلیم اظهارنامه آغاز می‌شود و تا زمان پرداخت کامل ادامه دارد.
فرمول محاسبه بسیار ساده است:
جریمه دیرکرد = مبلغ مالیات پرداخت‌نشده × ۲٪ × تعداد ماه‌های تأخیر
اگر مدت تأخیر کمتر از یک ماه باشد، سازمان امور مالیاتی جریمه را به‌صورت روزانه محاسبه می‌کند. برای درک بهتر، فرض کنید مالیات ارزش افزوده قابل پرداخت شما ۱۲۰ میلیون ریال باشد و پرداخت آن را دو ماه و نیم به تعویق انداخته‌اید:
۱۲۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۰٫۰۲ × ۲٫۵ = ۶,۰۰۰,۰۰۰ ریال جریمه دیرکرد
به همین ترتیب، هرچه زمان بیشتری از موعد پرداخت بگذرد، مبلغ جریمه به‌صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند. به همین دلیل توصیه می‌شود در صورت بروز تأخیر، پرداخت مالیات را در اولویت قرار دهید و سپس برای درخواست بخشودگی جرایم مالیات بر ارزش افزوده اقدام کنید.
بیشتر بخوانید: ثبت‌نام و مهلت اظهارنامه مالیاتی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ | راهنمای اشخاص حقیقی و حقوقی
جدول جرایم مالیات بر ارزش افزوده
در جدول زیر، مهم‌ترین انواع تخلفات مالیاتی مرتبط با ارزش افزوده و میزان جریمه هرکدام را مشاهده می‌کنید. این مبالغ و درصدها بر اساس آخرین اصلاحات قانون مالیات بر ارزش افزوده تنظیم شده‌اند و ممکن است با تغییر نرخ تورم یا قوانین جدید، به‌روزرسانی شوند.
| نوع تخلف | مبنای محاسبه جریمه | میزان جریمه / توضیح | ماده قانونی |
| عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر | مالیات متعلق همان دوره | ۵۰٪ مالیات متعلقه | ماده ۲۲ |
| تأخیر در پرداخت مالیات و عوارض | مبلغ پرداخت‌نشده | ۲٪ در ماه (روزشمار برای کمتر از ماه) | ماده ۲۳ |
| عدم ثبت‌نام در سامانه مودیان یا استفاده نکردن از پایانه فروشگاهی | مجموع فروش انجام‌شده | ۱۰٪ مبلغ فروش یا ۲۰ میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) | ماده ۲۲ |
| عدم صدور صورتحساب الکترونیکی یا درج اطلاعات نادرست | مبلغ فروش بدون صورتحساب | ۱۰٪ مبلغ فروش یا ۲۰ میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) | ماده ۲۲ |
| عدم ارائه دفاتر و اسناد قانونی | مالیات متعلق | ۲۵٪ مالیات متعلقه | ماده ۲۲ |
| کتمان قیمت واقعی یا گزارش نکردن بخشی از فروش | مابه‌التفاوت مالیات متعلق | ۱۰۰٪ مابه‌التفاوت | ماده ۲۲ |
| عدم رعایت مقررات مربوط به صورتحساب‌ها | مبلغ صورتحساب‌های ناقص | ۲٪ مبلغ صورتحساب یا ۲۰ میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) | ماده ۲۲ |
توجه: برخی از این جرایم می‌توانند به‌صورت تلفیقی محاسبه شوند، یعنی مودی هم بابت عدم ارسال اظهارنامه و هم بابت تأخیر در پرداخت، به‌صورت جداگانه جریمه می‌شود.
در ادامه می‌خوانیم که چگونه می‌توان بخشی از این جرایم را در شرایط خاص بخشودگی گرفت و درخواست آن را در سامانه امور مالیاتی ثبت کرد.
بخشودگی جریمه عدم تسلیم اظهارنامه ارزش افزوده
قانون مالیات بر ارزش افزوده، برای مؤدیانی که به‌صورت داوطلبانه اقدام به تسلیم اظهارنامه و پرداخت بدهی خود می‌کنند، امکان بخشودگی جرایم را در نظر گرفته است. این بخشودگی‌ها به‌صورت موردی و بر اساس دستورالعمل‌های سالانه سازمان امور مالیاتی اعمال می‌شود.
برای استفاده از این امکان، باید چند شرط اصلی رعایت شود:
- تسویه اصل بدهی مالیاتی: تا زمانی که اصل مالیات پرداخت‌نشده تسویه نشود، هیچ بخشودگی‌ای اعمال نخواهد شد.
- تسلیم اظهارنامه حتی با تأخیر: اگر اظهارنامه دیرتر از موعد ارسال شده باشد ولی در نهایت ارائه شود، امکان بررسی درخواست بخشودگی وجود دارد.
- ثبت درخواست رسمی در سامانه my.tax.gov.ir: مودی باید در بخش «درخواست بخشودگی جرایم» اطلاعات خود را ثبت و مدارک لازم را بارگذاری کند.
- بررسی و تأیید توسط اداره امور مالیاتی: کارشناسان اداره مالیات، مدارک و دلایل تأخیر را بررسی می‌کنند. در صورتی که تأخیر ناشی از عوامل خارج از اختیار مودی باشد، معمولاً بین ۳۰ تا ۱۰۰ درصد بخشودگی اعمال می‌شود.
در برخی دوره‌ها، سازمان امور مالیاتی به‌صورت سراسری و محدود، طرح‌های بخشودگی جرایم مالیات بر ارزش افزوده را اعلام می‌کند. بنابراین، اطلاع از زمان این بخشنامه‌ها و اقدام سریع، نقش مهمی در کاهش هزینه‌های مالیاتی دارد.
اگر در مراحل ثبت یا پیگیری بخشودگی دچار مشکل شدید، کارشناسان شرکت مالیاتی مدبران تهران می‌توانند با بررسی پرونده مالیاتی‌تان، بهترین مسیر برای کاهش جریمه‌ها را پیشنهاد دهند.
ارسال اظهارنامه ارزش افزوده خارج از موعد
گاهی ممکن است به دلایل مختلف، از جمله خطای نرم‌افزاری، تغییر حسابدار یا بی‌اطلاعی از تاریخ‌های قانونی، اظهارنامه ارزش افزوده در موعد مقرر ارسال نشود. در چنین شرایطی، مودی می‌تواند همچنان اظهارنامه را ارسال کند، اما با این تفاوت که سازمان امور مالیاتی آن را خارج از موعد تلقی کرده و جرایم مربوط به عدم تسلیم به‌موقع و تأخیر در پرداخت را محاسبه خواهد کرد.
بر اساس قانون، جریمه عدم تسلیم اظهارنامه برابر با ۵۰ درصد مالیات متعلقه و جریمه تأخیر در پرداخت نیز ۲ درصد به ازای هر ماه تأخیر است. با این حال، اقدام سریع برای تسلیم اظهارنامه حتی با تأخیر می‌تواند از انباشت جریمه‌ها جلوگیری کند و شانس دریافت بخشودگی را بالا ببرد.
در این مواقع، استفاده از تجربه کارشناسانی که با فرایندهای سامانه مودیان و قوانین مالیاتی آشنا هستند، اهمیت زیادی دارد. خدمات مالیاتی مدبران تهران می‌تواند به شما کمک کند تا اظهارنامه‌های معوق را به‌درستی ارسال کرده و از حداکثر بخشودگی‌های ممکن بهره‌مند شوید.
جرایم مشابه و مرتبط با اظهارنامه‌های دیگر
قوانین مالیاتی فقط به ارزش افزوده محدود نمی‌شوند. در صورت تأخیر یا عدم ارسال سایر اظهارنامه‌ها نیز، جرایم مشخصی در نظر گرفته شده است که دانستن آن‌ها برای صاحبان کسب‌وکار ضروری است.
جریمه عدم ارسال اظهارنامه عملکرد
مودیان موظف‌اند هر سال تا پایان تیرماه اظهارنامه عملکرد خود را ارسال کنند. عدم تسلیم آن در موعد مقرر، علاوه بر محرومیت از معافیت‌های مالیاتی، جریمه‌ای معادل ۳۰ درصد مالیات متعلق به‌دنبال دارد.
جریمه عدم ارسال مالیات حقوق
کارفرمایان باید فهرست حقوق کارکنان را ماهانه از طریق سامانه مالیات حقوق ارسال کنند. تأخیر در ارسال یا پرداخت مالیات حقوق، مشمول جریمه‌ای معادل ۲ درصد مالیات پرداخت‌نشده در ماه است.
جریمه عدم ارسال اطلاعات در سامانه مودیان
با راه‌اندازی سامانه مؤدیان، ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی الزامی شده است. عدم عضویت در سامانه یا ثبت نکردن فاکتورها، می‌تواند جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ فروش یا بیست میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) را برای مودی به همراه داشته باشد.
در نتیجه، رعایت مهلت‌ها و نظم در ارسال همه‌ی اظهارنامه‌ها، نه‌تنها باعث جلوگیری از جریمه می‌شود، بلکه در صورت بروز تخلف، احتمال بخشودگی جرایم مالیاتی را نیز افزایش می‌دهد.
نقش مشاور مالیاتی در جلوگیری از جرایم
قوانین مالیاتی، به‌ویژه در حوزه ارزش افزوده، جزئیات زیادی دارند و هر سال نیز با اصلاحیه‌ها و بخشنامه‌های جدید به‌روزرسانی می‌شوند. برای بسیاری از صاحبان کسب‌وکار، پیگیری مهلت‌ها، تهیه مدارک و تنظیم اظهارنامه‌ها بدون خطا، کار ساده‌ای نیست. در چنین شرایطی، حضور یک مشاور مالیاتی می‌تواند از بروز خطاهای پرهزینه جلوگیری کند.
مشاوران با بررسی وضعیت پرونده مالیاتی، کنترل سوابق ارسال اظهارنامه‌ها و شناسایی تخلفات احتمالی، به شما کمک می‌کنند تا از جریمه‌های سنگین جلوگیری کنید یا در صورت بروز، راه‌های قانونی برای بخشودگی جریمه‌ها را پیگیری کنید.
اگر در ارسال اظهارنامه‌های فصلی تأخیر داشته‌اید یا از میزان جریمه خود مطمئن نیستید، تیم مدبران تهران با ارائه خدمات تخصصی در زمینه مشاوره و پیگیری پرونده‌های مالیاتی، می‌تواند مسیر را برایتان هموار کند.
جمع‌بندی
جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده، یکی از هزینه‌های اجتناب‌پذیر اما سنگین در نظام مالیاتی کشور است. ناآگاهی از مهلت‌ها، بی‌دقتی در ارسال اطلاعات یا تأخیر در پرداخت مالیات، همگی می‌توانند منجر به اعمال جریمه‌های متوالی طبق مواد ۲۲ و ۲۳ قانون شوند. خوشبختانه با آگاهی، نظم و استفاده از خدمات مالیاتی و مشاوره تخصصی، می‌توان بسیاری از این مشکلات را پیش از وقوع برطرف کرد.
ارسال به‌موقع اظهارنامه، تسویه اصل مالیات و ثبت درخواست بخشودگی، سه گام اصلی برای پیشگیری از ضررهای مالی است. اگر در هر مرحله از این مسیر به راهنمایی نیاز دارید، مدبران تهران در کنار شماست تا با بررسی دقیق پرونده مالیاتی، بهترین راهکار را برای کاهش یا حذف جریمه‌ها ارائه دهد.
موسسه خدمات مالی و مالیاتی مدبران تهران
سوالات متداول
- جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده چند درصد است؟
طبق ماده ۲۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، جریمه عدم تسلیم اظهارنامه در موعد مقرر برابر با ۵۰ درصد مالیات متعلقه همان دوره است. - آیا جریمه عدم ارسال اظهارنامه ارزش افزوده قابل بخشش است؟
بله، در صورت پرداخت اصل مالیات و ثبت درخواست در سامانه مالیاتی، امکان بخشودگی جرایم مالیات بر ارزش افزوده تا سقف ۱۰۰ درصد وجود دارد. البته تصمیم نهایی با اداره امور مالیاتی مربوطه است.
- اگر اظهارنامه ارزش افزوده را خارج از موعد ارسال کنیم چه می‌شود؟
در این حالت، اظهارنامه شما در وضعیت خارج از موعد ثبت شده و علاوه بر جریمه تأخیر، مشمول جریمه عدم تسلیم نیز می‌شوید. با این حال، ارسال سریع‌تر و پرداخت بدهی می‌تواند در روند بخشودگی جرایم مؤثر باشد. - جریمه عدم ارسال سامانه مودیان چیست؟
در صورت عدم عضویت در سامانه یا ثبت نکردن فاکتورهای فروش، جریمه‌ای معادل ۱۰ درصد مبلغ فروش یا ۲۰ میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) برای مودی در نظر گرفته می‌شود.
